Wschodnie województwa Polski charakteryzują się niższym poziomem rozwoju gospodarczego, niż pozostałe regiony. Jednak to właśnie tu, w trakcie pandemicznego roku 2020, dynamika wzrostu PKB była wyższa, niż średnia krajowa. Dedykowane środki na rozwój dadzą szanse na jeszcze szybsze wyrównanie statusu gospodarczego regionu z resztą kraju. Dla tutejszych przedsiębiorców, samorządów, pomysłodawców tworzących startupy, przewidziano aż 1,39 mld euro wsparcia ze środków unijnych. 25 stycznia odbyło się pierwsze posiedzenie Komitetu Monitorującego programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027, na którym przyjęto m. in. kryteria wyboru projektów w konkursie o dotację dla start-upów – „Platformy startowe dla nowych pomysłów”.

2020 rok z uwagi na wybuch pandemii COVID-19 był rokiem wyraźnego spowolnienia gospodarczego. PKB w tym okresie było o 2,8% niższe, niż w 2019 r., przy czym rok poprzedzający pandemię cechował się wzrostem wskaźnika r/r na poziomie 4,5%. Niekorzystny wpływ tej trudnej sytuacji na polską gospodarkę okazał się jednak nie być równomierny dla poszczególnych regionów. Województwa na wschodzie kraju w 2020 roku radziły sobie zdecydowanie lepiej, niż pozostałe.

Na przestrzeni lat 2011-2020 stopa bezrobocia w Polsce Wschodniej spadła z 11% do 4,3%. Niestety, mimo wyraźnej chęci do pracy i gotowości tutejszych firm do rozwoju, województwa makroregionu wciąż pozostają na niższym poziomie gospodarczym w porównaniu z pozostałymi polskimi regionami. Chcąc wyrównać istniejące dysproporcje, dzięki unijnemu wsparciu, po raz kolejny prowadzony będzie program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW), który jest kontynuacją Programu Polska Wschodnia (POPW). Za realizację części konkursów odpowiada Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).

Szanse dla Polski Wschodniej

Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) zorientowany jest na wsparcie przedsiębiorstw funkcjonujących w województwach: lubelskim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim oraz części mazowieckiego (z wyłączeniem Warszawy i powiatów przyległych). Głównym celem programu jest utrwalenie warunków sprzyjających konkurencyjności makroregionu oraz zapewnienie wyższej jakości życia w tej części kraju.

Do 2027 roku polscy przedsiębiorcy z sektora mikro-, małych i średnich firm ze wschodnich województw będą mogli skorzystać z licznych programów wsparcia, dostosowanych do potrzeb  występujących w regionie. Na pomoc w rozwoju będą mogły liczyć także startupy. Programy inkubacji będą realizowane przez wyspecjalizowane ośrodki innowacji, działające w partnerstwie z innymi podmiotami ekosystemu wsparcia przedsiębiorczości startupowej (m.in. uczelnie, fundusze VC, instytucje otoczenia biznesu, przedsiębiorcy). Dofinansowania przysłużą się rozwojowi przedsiębiorczości, nowych technologii, rozwiązań korzystnych dla środowiska czy turystyki. Nowością będą konkursy w zakresie automatyzacji i robotyzacji procesów produkcyjnych. Wśród założeń FEPW znalazło się przeprowadzenie procesu transformacji firmy w kierunku Przemysłu 4.0. Ponadto przedsiębiorcy będą mogli dokonać transformacji modeli biznesowych w kierunku GOZ. Program zakłada także wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego (JST) w zakresie sieci transportowych.

Obszary gospodarcze wspierane przez FEPW

Przedsiębiorcy i inne podmioty będą mogli ubiegać się o pomoc finansową w obszarach odpowiadających na wyzwania, występujące na terenie Polski Wschodniej. Wśród priorytetów realizowanych za pośrednictwem PARP znalazły się: przedsiębiorczość i innowacje, zrównoważona mobilność miejska, zrównoważona turystyka oraz spójna sieć transportowa.

Wśród kontynuowanych działań, jakie dostępne będą dla przedsiębiorców, znajdą się:

– „Platformy startowe dla nowych pomysłów” – zorientowany na dalsze zakorzenianie i rozwój ekosystemu start-upowego w Polsce Wschodniej, tj. wsparcie start-upów i innowacyjnych rozwiązań na różnym etapie rozwoju. Uwzględnia testowanie i weryfikowanie początkowych pomysłów, aż do przygotowania odpowiedniego modelu biznesowego. Bardziej zaawansowane start-upy uzyskają także pomoc w rozwoju działalności. (Budżet działania: 100 mln euro)

– „Wzornictwo w MŚP” – jego celem jest zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorców z Polski Wschodniej, którzy swoją działalność często opierają na lokalnym poziomie i konkurują ceną, a nie jakością i zróżnicowaniem oferty. Dofinansowanie umożliwi przeprowadzenie audytu oraz stworzenie strategii wzorniczej opartej na procesie projektowania wzorniczego, pozwalającej na wprowadzenie innowacji, a także wdrożenie idei ekoprojektowania. Dzięki programowi młode firmy uzyskają możliwość tworzenia produktów ściśle dostosowanych do potrzeb odbiorców oraz innowacyjnego marketingu i promocji marki, zwiększając tym samym szansę na odniesienie sukcesu rynkowego. (Budżet działania: 100 mln euro)

– „Zrównoważona mobilność miejska” – konkurs zorientowany na zrównoważoną mobilność miejską, w tym budowę i rozbudowę zintegrowanych sieci transportu miejskiego oraz digitalizację systemu mobilności w miastach. Celem programu jest także wzmocnienie rozwoju zrównoważonego, inteligentnego, multimodalnego transportu oraz jego rozwoju w kierunku gospodarki zeroemisyjnej. (Budżet działania: 420 mln euro)

– „Infrastruktura drogowa” – środki na stworzenie ponadregionalnej infrastruktury drogowej, zwłaszcza inwestycji w integrację regionalnych i krajowych układów komunikacyjnych, w tym także stworzenie infrastruktury ładowania samochodów zeroemisyjnych. Celem jest poprawa dostępności drogowej oraz dostępu do TEN-T. (Budżet działania: 430 mln euro)

– „Zrównoważona turystyka" – głównym zadaniem realizowanym w tym obszarze będzie modernizacja lub budowa obiektów stanowiących element zintegrowanego produktu turystycznego oraz infrastruktury ułatwiającej dostęp do obiektów turystycznych. Na pomoc będą mogły liczyć zwłaszcza produkty turystyczne o oddziaływaniu ponadregionalnym, a przede wszystkim te, które przechodzą przez granice województw (tzw. wewnętrzne peryferia) i łączą minimum dwa z nich. (Budżet działania: 140,38 mln euro)

Nowymi działaniami realizowanymi dla przedsiębiorców z terenów wschodniej Polski będą:

– „Automatyzacja i robotyzacja w MŚP” – program obejmować będzie konkursy w zakresie automatyzacji i robotyzacji procesów produkcyjnych w polskich firmach. Jego celem jest wzmacnianie trwałego wzrostu i konkurencyjności MŚP oraz tworzenie miejsc pracy w sektorze, w tym poprzez inwestycje produkcyjne. Rozwój w tym aspekcie przyspieszy proces transformacji firm w kierunku Przemysłu 4.0, co ma skutkować budową długookresowej przewagi konkurencyjnej z uwzględnieniem trendów globalnych. Działaniami objętymi wsparciem będą m.in. przeprowadzenie w firmie audytu procesów produkcyjnych, usługowych i biznesowych oraz wdrożenie rozwiązań zaplanowanych w mapie transformacji cyfrowej, w tym przeszkolenie/przekwalifikowanie pracowników do obsługi nowych procesów. (Budżet działania: 100 mln euro)

– „Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP” – konkurs skoncentrowany szczególnie na tematach związanych z energią i klimatem, z nastawieniem na projekty, które przyspieszą adaptację miast do zmian klimatu, wesprą bioróżnorodność czy zrównoważoną mobilność miejską. Program adresuje potrzeby rynkowe takie jak trudności z wdrażaniem rozwiązań GOZ czy niska świadomość uczestników rynku. Ukierunkowany będzie m.in. na eliminowanie luki kompetencyjnej oraz wyzwań dotyczących finansowania rozwoju i wdrażania rozwiązań GOZ. Obejmie on dwuetapowe wsparcie kompleksowych projektów MŚP na rzecz wdrożenia modelu biznesowego GOZ-transformacji, w tym m.in. doradztwo, w tym audyt i analizę potrzeb oraz potencjału w zakresie możliwości wprowadzenia nowych rozwiązań czy stworzenie mapy zielonej transformacji, oraz wdrożenie działań wynikających z opracowanego modelu biznesowego, np. zaprojektowanie i przeprowadzenie niezbędnych prac dostosowawczych, zakup lub zaprojektowanie nowych technologii, szkolenia czy przekwalifikowanie pracowników. (Budżet działania: 100 mln euro)

– Polska Wschodnia to wciąż niewykorzystany potencjał gospodarczy, historycznie uwarunkowany większymi wyzwaniami rozwojowymi. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości angażuje się w działania, które mają znieść te przeszkody i wzmacniać  funkcjonujące tam firm, zapewniając im właściwe instrumenty wsparcia. Do naszych kluczowych programów dla regionu zalicza się właśnie program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, za sprawą którego łącznie do wschodnich województw trafi aż 1,39 mld euro. Jesteśmy przekonani, że w najbliższych latach wspólnie zrealizujemy wiele ciekawych, innowacyjnych, ale także użytecznych społecznie projektów. – powiedział Dariusz Budrowski, Prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Priorytety FEPW są zgodne ze Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju oraz Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego do 2030 roku „Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony”. Polska Wschodnia zakwalifikowana jest jako jeden z Obszarów Strategicznej Interwencji.

Pierwsze nabory do konkursów w ramach FEPW 2021-2027 są planowane w 2023 roku. 

Więcej informacji o Programie Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej znajduje się na stronie PARP. 

Szczegółowy opis priorytetów programu znaleźć można w dokumencie dostępnym pod tym linkiem.