3 listopada 2023 r.
Studium przypadku – postępowanie układowe
Postępowanie układowe to najlepsze rozwiązanie dla tych dłużników, którzy odpowiednio wcześnie zdiagnozowali swoje trudne położeniu wystarczająco wcześnie. Dzięki wybraniu właśnie tego z czterech możliwych do wdrożenia postępowań, przedsiębiorca może z góry oszacować jego koszty i przewidzieć obsługę zobowiązań powstałych w jego tracie, nie musząc wdrażać daleko idących działań restrukturyzacyjnych.
Postępowanie układowe może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. W zestawieniu z postępowaniem o zatwierdzenie układu czy z przyspieszonym postępowaniem układowym, postępowanie układowe stanowi bardziej rozbudowaną procedurę restrukturyzacyjną, której – z drugiej strony – daleko pod tym względem do postępowania sanacyjnego.
Siedem kroków do restrukturyzacji na mocy postępowania układowego
W postępowaniu układowym chodzi przede wszystkim o wypracowanie pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami układu, który będzie korzystny zarówno dla obu stron. Jest to jednak możliwe pod warunkiem sporządzenia i zatwierdzenia spisu wierzytelności.
Wśród podstawowych elementów składających się na postępowanie układowe, należy wymienić z pewnością siedem z nich:
- złożenie wniosku o otwarcie postępowania,
- rozpoznanie wniosku i wydanie postanowienia o otwarciu postępowania przez sąd,
- rozpoczęcie „właściwego” postępowania układowego,
- sporządzenie i złożenie sędziemu-komisarzowi właściwych dokumentów,
- zwołanie zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem,
- w razie przyjęcia układu – rozpoznanie go przez sąd,
- zakończenie postępowania układowego.
Dokumenty decydujące o powodzeniu
Na każdy z tych elementów składa się z kolei szereg kroków. Z pewnością warto też pamiętać przy tym postępowaniu restrukturyzacyjnym o kilku zasadniczych kwestiach.
Zgodnie z ustawą Prawo restrukturyzacyjne, do wniosku o otwarcie postępowania należy dołączyć zwłaszcza:
- plan restrukturyzacyjny uwzględniający propozycje restrukturyzacji przedstawione przez dłużnika
- spis wierzytelności.
Każdy z tych dokumentów jest bardzo istotny pod kątem potencjalnego sukcesu restrukturyzacji (co jest każdorazowo analizowane przez sąd restrukturyzacyjny), a więc ostatecznego oddłużenia przedsiębiorstwa dłużnika.
W przypadku planu restrukturyzacyjnego i ściśle związanych z nim konkretnych propozycji układowych należy pamiętać, aby dostosować zakładane rozwiązania do faktycznego stanu przedsiębiorstwa, struktury zadłużenia oraz rzeczywistych możliwości zaspokojenia wierzycieli. Warto zatem – przy opracowywaniu planu i propozycji układowych – skorzystać z fachowej pomocy profesjonalistów (adwokatów, radców prawnych, czy doradców restrukturyzacyjnych), posiadających doświadczenie przy ich opracowywaniu.
Z praktycznego punktu widzenia niezwykle istotnym dokumentem jest spis wierzytelności, w którym wymienia się wszystkie wierzytelności osobiste powstałe w stosunku do dłużnika przed otwarciem postępowania. Treść spisu (wysokość posiadanej wierzytelności wobec dłużnika) decyduje także o tym, jak istotny podczas przyjmowania układu będzie głos danego wierzyciela. Prawo restrukturyzacyjne przewiduje przy tym szereg zasad, jakie należy uwzględnić, opracowując taki spis. Wierzycielom zaś ustawodawca przyznał różne uprawnienia, które mają zabezpieczyć ich interesy w prawidłowym przygotowaniu spisu. Do najczęściej wykorzystywanych należy sprzeciw co do umieszczenia bądź pominięcia wierzytelności w spisie, który wierzyciel może złożyć do sędziego-komisarza (instrument taki nie występuje w przyspieszonym postępowaniu układowym). Sporządzenie spisu wierzytelności pod wieloma względami wpływa więc na cały bieg postępowania układowego, decydując o wielu kluczowych kwestiach.
Rola sądu restrukturyzacyjnego w ocenie układu – przede wszystkim nie przeszkadzać
Wydanie przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania układowego rozpoczyna właściwą procedurę, której kluczowym elementem jest zwołanie zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem oraz przedłożenie (na ww. głosowaniu) sądowi wniosku o zatwierdzenie układu. Wniosek w tym zakresie jest możliwy tylko wówczas, gdy wierzyciele przyjmą układ. Jeżeli tego nie uczynią, postępowanie układowe umarza się. Podobnie jak w przypadku innych postępowań restrukturyzacyjnych, samo przyjęcie układu przez wierzycieli nie zamyka sprawy, gdyż jego wykonywanie możliwe jest pod warunkiem, że układ zostanie zatwierdzony przez sąd (przy czym warto pamiętać, że także w tym wypadku odmowa zatwierdzenia może zostać zaskarżona). Jednocześnie należy zaakcentować, iż sąd restrukturyzacyjny nie ma prawa do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia układu jedynie na podstawie własnego uznania. Z odmową zatwierdzenia układu możemy mieć do czynienia bowiem właściwie wyłącznie w dwóch przypadkach:
- gdy narusza on prawo;
- jeżeli jego warunki są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciw układowi i zgłosili w tym zakresie swoje zastrzeżenia.
Sprawdź okoliczności, spełnij podstawowy warunek
Prawo umożliwia dłużnikowi skorzystanie z jednej z czterech procedur restrukturyzacyjnych, więc podobnie jak przy wyborze innego rodzaju postępowania, niezwykle istotne jest, by wybrać właściwie. Trudno co prawda wskazać jakieś uniwersalne rozwiązanie, ale postępowanie układowe warto rozważyć na poważnie wówczas, gdy stan przedsiębiorstwa jest na tyle dobry, że nie ma potrzeby stosowania dalej idących środków restrukturyzacyjnych (zwłaszcza postępowania sanacyjnego).
Poza tym do rozpoczęcia postępowania układowego konieczne jest pozostawanie przedsiębiorstwa w stosunkowo dobrym stanie – bez tego bowiem bardzo trudno uprawdopodobnić możliwość pokrycia kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu, Konieczne jest zatem należycie wczesne wykrycie symptomów pojawiającego się kryzysu finansowego. Dodatkowo należy pamiętać, że przeprowadzenie tego postępowania wymaga profesjonalnej pomocy i dużej uwagi przy opracowywaniu koniecznej dokumentacji.
radca prawny Łukasz Bogaczyk
Kancelaria Radcy Prawnego Maciej Sójka w Poznaniu
