ClusterFY

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości należy do pionierów zarówno w obszarze transferu wiedzy i upowszechniania idei klasteringu w Polsce, jak i udzielania bezpośredniego wsparcia na rzecz rozwoju klastrów. Ta działalność, sięgająca jeszcze 2005 roku, daje silne podstawy do aktywnego zaangażowania PARP w kształtowanie i wdrażanie głównych kierunków polityki klastrowej. Oto kilka przykładów:

• PARP uczestniczyła w pracach Grupy roboczej ds. polityki klastrowej (2019-2020).Grupa wypracowała Kierunki rozwoju polityki klastrowej o 2020 r. w zakresie polityki klastrowej zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym (dokument do pobrania na stronie: https://www.gov.pl/web/rozwoj-praca-technologia/krajowe-klastry-kluczowe). W skład Grupy weszli przedstawiciele krajowych instytucji publicznych, w tym ministerstw i agend rządowych, samorządów regionalnych i klastrów, a także eksperci.

• PARP współtworzyła dokument Kierunki i założenia polityki klastrowej w Polsce do 2020, który legł u podstaw projektowania obecnej polityki klastrowej. Rekomendacje, zawarte w Raporcie stanowią jedno z ważniejszych źródeł wniosków i informacji, które zostały uwzględnione w dokumentach strategicznych i wykonawczych, m.in. w Programie Rozwoju Przedsiębiorstw.
• PARP przygotowała propozycje dotyczące mechanizmów koordynacji systemu wsparcia rozwoju klastrów Polsce w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 (marzec 2014).
• PARP regularnie przedkłada propozycje zapisów, opinie i rekomendacje do projektów dokumentów strategicznych i operacyjnych w odniesieniu do problematyki klastrowej.
• PARP na stałe współpracuje z partnerami instytucjonalnymi szczebla krajowego i regionalnego w obszarze klastrów (m.in. ministerstwa, JST).
• PARP jest autorem systemu wyboru Krajowych Klastrów Kluczowych i aktywnie wspiera Ministerstwo Rozwoju – Organizatora Konkursu – w procesie wyłaniania najlepszych klastrów w Polsce.

Agencja od lat jest aktywnym partnerem instytucji wspierających rozwój klastrów także na poziomie europejskim. Na przykład w latach 2006-2012 PARP była zaangażowana w trzy projekty międzynarodowe dedykowane problematyce klastrowej. Były to: INNET (2006-2009), TACTICS (2009-2012), NGPExcellence cluster (2010-2012).Celem tego ostatniego była m.in. analiza klastrów i programów ich wspierania realizowanych w poszczególnych krajach oraz wypracowanie, na podstawie silnych i słabych stron badanych podmiotów, wzorcowej polityki i instrumentów wspierania rozwoju klastrów. PARP bierze także udział w inicjatywach realizowanych w obszarze Morza Bałtyckiego i państw Grupy Wyszehradzkiej.

W ostatnich latach PARP przeprowadziła szereg działań dedykowanych podnoszeniu wiedzy i świadomości o problematyce rozwoju klastrów a także promocji najlepszych praktyk – krajowych i zagranicznych. Agencja miała też możliwość udzielania bezpośredniego wsparcia finansowego na realizację projektów klastrowych zgłaszanych przez koordynatorów klastrów.

Niniejsza Mapa Klastrów prezentuje aktualnie działające klastry w Polsce, które zdecydowały się na zarejestrowanie w bazie.

Mapa prezentuje lokalizację koordynatorów klastrów w poszczególnych województwach. Uwzględnia ona wszystkie Krajowe Klastry Kluczowe w Polsce oraz te klastry, które dobrowolnie zdecydowały się na niej zarejestrować. W związku z tym, może się zdarzyć, że znane Państwu klastry nie są na niej uwzględnione.

Jeśli na Mapie Klastrów nie ma jeszcze Państwa klastra to zachęcamy do rejestracji.

Zarówno wpis, jak i korzystanie z zasobów Mapy Klastrów są bezpłatne. Zainteresowanych prosimy o zapoznanie się z zasadami rejestracji (regulamin oraz formularz).

Mapa jest rezultatem wdrażania przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii oraz PARP polityki klastrowej. Jej celem jest promowanie idei klasteringu, potencjału i działań klastrów. Podmioty zarejestrowane na Mapie uzyskują bezpośrednio informacje o działaniach pro klastrowych Agencji. Zasoby Mapy są aktualizowane na bieżąco przez poszczególne klastry.

W razie pytań lub wątpliwości oraz chęci rejestracji, prosimy o kontakt pod adresem: klastry@parp.gov.pl

W 2015 roku PARP przeprowadziła inwentaryzację klastrów w Polsce, która skoncentrowała się na ustaleniu stanu faktycznego liczebności funkcjonujących w kraju klastrów.

Analizy teoretyczne i liczne studia przypadków potwierdzają, że z istnieniem klastra wiąże się szereg zjawisk, które pozytywnie wpływają na produktywność, innowacyjność i konkurencyjność firm funkcjonujących w ramach takiego skupiska gospodarczego, a tym samym atrakcyjność inwestycyjną obszaru, na którym on występuje.

Ostatecznie w wyniku inwentaryzacji zidentyfikowano 134 klastry, które powstały pomiędzy rokiem 2003 a 2015, przy czym większość (ponad 60%) stanowią klastry młode, tj. takie które powstały w latach 2011-2015. Najstarsze klastry istnieją 12 lat, a średnia wieku wynosi ponad 4 lata. Poza strukturami określonymi mianem klastrów, w wyniku inwentaryzacji zidentyfikowano również 106 potencjalnych klastrów. Wydaje się, że część z tych struktur mogłaby w niedalekiej przyszłości przekształcić się w pełnowartościowe klastry.

Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami zamieszczonymi w Raporcie.

Celem tworzenia ponadregionalnych stowarzyszeń klastrów jest wzmocnienie ich działań ukierunkowanych na partnerów krajowych i zagranicznych, a także władz rządowych i samorządowych.

Konsolidacja sił i środków większej liczby klastrów pozwala realizować duże przedsięwzięcia branżowe w skali globalnej, co znacząco wpływa na rozwój współpracy podmiotów na różnych poziomach powiązań. Korzyści dla klastrów to głównie łatwa i szybka wymiana informacji, doświadczeń, zasobów ludzkich czy dobrych praktyk dostępnych na poziomie klastrów, w tym zagranicznych. To również podział odpowiedzialności i obniżenie kosztów przy realizacji wspólnych działań, często obarczonych dużym ryzykiem.

W Polsce:

Związek Pracodawców Klastry Polskie

Celem Związku jest utworzenie stałej platformy współpracy klastrów oraz ich otoczenia, ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych pracodawców (w szczególności koordynatorów klastrów, powiązań kooperacyjnych i inicjatyw klastrowych) wobec organów władzy publicznej, organizacji i instytucji społecznych i gospodarczych, a także związków zawodowych.

To również tworzenie warunków sprzyjających funkcjonowaniu oraz wzrostowi konkurencyjności podmiotów współpracujących, a także prowadzenie działań na rzecz rozwoju innowacyjnej gospodarki i tworzenia nowych konkurencyjnych miejsc pracy.

Związek Klastry Polskie zrzesza animatorów klastrów praktycznie z całej Polski.

Na świecie:

Zjawiska gospodarcze związane z koncentracją przedsiębiorstw w przestrzeni i tworzeniem klastrów nie są czymś wyjątkowym i występują na całym świecie. Na kwestię związaną z koncentracją przedsiębiorstw nakładają się uwarunkowania lokalne w postaci czynników politycznych, społecznych, historycznych, gospodarczych, ekologicznych etc., które nadają klastrom unikatowy charakter. Stąd też wynika trudność prowadzenia badań porównawczych klastrów funkcjonujących w różnych krajach i w odmiennych kulturach. Niemniej podjęcie wysiłku skierowanego na dokonanie przeglądu wybranych klastrów działających na świecie ma walor poznawczy i pozwala na zrozumienie lokalnego kontekstu ich działalności.

Takie działania podejmuje między innymi The European Cluster Collaboration Platform (Europejska Platforma Współpracy Klastrów), czyli platforma internetowa dla podmiotów zaangażowanych w klastrowanie (klastrów, decydentów i innych interesariuszy powiązanych z ekosystemem klastrów) oraz punkt kompleksowej obsługi dla podmiotów z krajów trzecich, które chcą nawiązać partnerstwa z europejskimi odpowiednikami.

Dodatkowo, w Europie funkcjonuje The Foundation for Clusters and Competitiveness (Fundacja na rzecz Klastrów i Konkurencyjności) została utworzona w Katalonii w 2003 przy znaczącym wsparciu m.in. Komisji Europejskiej. Jej podstawowym celem jest zapewnienie obiektywnych przeglądów funkcjonowania klastrów oraz stworzenie stałej platformy referencyjnej do porównań. Wśród swoich misji Fundacja realizuje międzynarodowe szkolenia z zakresu rozwoju łańcucha wartości i doskonałości klastrów, adresowane do decydentów, specjalistów ds. rozwoju gospodarczego czy praktyków klastrów.

Włączenie polskich klastrów do globalnych sieci współpracy wymaga posiadania informacji na temat potencjalnych partnerów do współpracy. Pomocne w tym zakresie są bazy, czy obserwatoria rozwoju klastrów zlokalizowane w najprężniej rozwijających się ośrodkach badawczych na świecie, w tym w Niemczech, Francji, USA, Kanadzie, Indiach i Japonii.

Polecamy uwadze także światowe obserwatorium klastrowe, obejmujące swoim zasięgiem inicjatywy klastrowe działające na wszystkich kontynentach. Baza prowadzona jest przez The Global Practitioners Network for Competitiveness, Clusters and Innovation (TCI). Koordynatorów klastrów w Polsce zachęcamy do rejestracji poszczególnych inicjatyw klastrowych do tej bazy obserwatorium TCI.

Zachęcamy do zapoznania się z powyższymi stronami internetowymi oraz aktywnego korzystania z baz danych i interaktywnych map klastrów. Można je wykorzystać do wyszukiwania potencjalnych partnerów i ich danych teleadresowych oraz informacji na temat potencjału ekonomicznego i profilu gospodarczego poszczególnych klastrów na świecie.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości prowadzi cykliczne badania benchmarkingowe klastrów (2010, 2012, 2014, 2018 oraz 2020).

Głównym celem benchmarkingu jest określenie aktualnego stanu rozwoju klastrów, przeanalizowanie zmian, jakie zaszły w klastrach w okresie dokonywanej obserwacji oraz zarekomendowanie działań na przyszłość. Raporty ogólne zawierające wyniki badań stanowią bazę wiedzy na temat klastrów działających w Polsce, przydatną w wielu dziedzinach związanych ze wspieraniem wzrostu konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw oraz rozwoju regionów.

Ponadto w ramach badania opracowywane są dla każdego z koordynatorów dedykowane - indywidualne raporty zawierające analizę wskaźników danego klastra na tle wskaźników badanej grupy oraz propozycję działań usprawniających dalszy rozwój. Raporty dedykowane są przekazywane zainteresowanym klastrom podczas indywidualnych sesji doradczych.

Zachęcamy do zapoznania się z raportami ogólnymi z badań benchmarkingowych klastrów:

• 2022
• 2020
• 2018
• 2014
• 2012
• 2010

PARP zleca przeprowadzenie badań związanych z funkcjonowaniem klastrów w Polsce i na świecie, w zależności od bieżących potrzeb i możliwości.

W 2019 r., w ramach realizacji projektu ClusterFY, zostały zlecone badania związane z definiowaniem klastra oraz kryterium koncentracji geograficznej występującego w definicji. Poniżej raporty powstałe w wyniku badań:

• Definicja klastra w kontekście uregulowań prawnych wybranych krajów unijnych i pozaunijnych
• Koncentracja geograficzna klastrów jako jedno z kryteriów oceny przy nadawaniu statusu Krajowego Klastra Kluczowego

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości opracowała Standardy zarządzania klastrem (hiperlink do plików poniżej), które należy rozumieć, jako zasady określające pożądane cechy zarządzania i funkcjonowania klastrów, uwzględniające m.in. najlepsze praktyki działalności klastrów w Polsce i za granicą. Standardy odpowiadają na problem niesatysfakcjonującej jakości zarządzania klastrami i braku systemowego podejścia do kwestii przygotowania profesjonalnych koordynatorów, którzy mają kluczowe znaczenie dla sukcesu klastrów oraz skuteczności interwencji publicznej.

Celem standardów jest wzmocnienie jakości zarządzania klastrami w Polsce poprzez:

• dostarczenie koordynatorom klastrów narzędzia do skutecznego doskonalenia procesów zarządzania klastrem,
• przekazanie koordynatorom klastrów wiedzy i informacji oraz wsparcia niezbędnego do wdrażania standardów.

Standardy zostały przygotowane dla koordynatorów klastrów niezależnie od stopnia rozwoju klastra, przy czym koordynatorzy rozumiani są jako osoby prawne, które organizują i animują rozwój interakcji, powiązań, przepływów wiedzy i współpracy w klastrze, a także świadczą wyspecjalizowane usługi na rzecz firm i innych podmiotów działających w danym skupisku. Standardy zostały opracowane w taki sposób, aby stanowiły praktyczną pomoc i narzędzie w procesie doskonalenia rozwoju klastra.

Polecamy zatem Państwa uwadze następujące dokumenty:

• Podręcznik: Standardy zarządzania klastrem - publikacja zwierająca zasady określające pożądane cechy zarządzania i funkcjonowania koordynatorów klastrów, uwzględniające m. in. najlepsze zidentyfikowane praktyki w zakresie ich działalności w Polsce i za granicą, objaśniająca metodologię zastosowaną przy tworzeniu Narzędzia do autoewaluacji klastra i wspomagająca samoocenę klastra,
• Narzędzie do autoewaluacji klastra – z którego mogą Państwo skorzystać i przeprowadzić samodzielnie ewaluację wypełniania

Klastry działające w Polsce znajdują się na różnym etapie rozwoju. Ich dalszy wzrost uzależniony jest nie tylko od liczby nowych członków i ich doświadczenia rynkowego, ale także od możliwości pozyskania wiedzy na temat procesu rozwoju klastra
w formie dobrej praktyki. 

Dobra praktyka to:

• cykliczne lub jednorazowe procesy, metody, działania, które pozwalają na realizację zadań i osiąganie celów drogą najbardziej skuteczną i efektywną pod względem ekonomicznym;
• rozwiązania najlepsze, sprawdzone i uniwersalne, czyli gotowe do zastosowania;
• dążenie do poprawy działań w swojej organizacji poprzez uczenie się od innych.

Dobre praktyki można zidentyfikować w różnych dziedzinach, np. dobra praktyka produkcyjna (norma), dobra praktyka w biznesie, w edukacji, kliniczna, medyczna, czy dobra praktyka laboratoryjna (GLP - system zapewnienia wysokiej jakości badań).

PARP identyfikuje klastrowe dobre praktyki w ramach badania benchmarkingowego. Zidentyfikowane dobre praktyki są częścią raportu z badania.

Dlaczego warto stosować dobre praktyki?

Wykorzystanie gotowych, sprawdzonych wzorców wypracowanych przez innych, pozwala zaoszczędzić czas i koszty realizacji pewnych działań oraz znacznie usprawnić procedury, których dotyczą, a przede wszystkim uniknąć błędów, które można popełnić. Skorzystanie z doświadczenia innych, którzy opisali dobrą praktykę, tj. cel, metodę oraz uzyskany efekt, może znacznie usprawnić i uprościć działania innych.

• Spotkanie w Szczecinie
• Spotkanie w Lublinie
• Spotkanie w Chorzowie